1988'den itibaren Moskova (Sovyet) yönetimi, Ermeni diasporası ve Ermeni faşist Daşnaklarla işbirliği içinde, Azerbaycan'ın tarihi toprakları üzerinde açıkça toprak iddialarında bulunmaya başladı. Etnik gerekçelerle Türklere karşı işlenen provokasyonlar ve terör eylemleri, nihayetinde ülkemize karşı askeri saldırıya yol açtı.

1988 yılına gelindiğinde, Ermenistan (Batı Azerbaycan) topraklarında yoğun bir şekilde yaşayan 250.000'den fazla Azerbaycan Türkü, tarihi topraklarından acımasızca sürüldü ve yaklaşık bir milyon yurttaşımız ülke içinde yerinden edilmiş kişi haline geldi.

1988-1994 yılları arasında süren savaş sırasında, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin egemenliğine karşı saldırgan politika, belirli suçların işlenmesiyle birlikte yürütüldü ve Ermenistan silahlı kuvvetleri (Rusya'nın askeri ve sivil yardımıyla), işgal ettikleri bölgelerde ve şehirlerde barışçıl Azerbaycan halkını, asker ve siviller arasında hiçbir ayrım yapmadan acımasızca katletti.

Ermeni faşistleri ve Ermenistan'ın askeri-siyasi liderliğinin doğrudan katılımıyla, Hocali şehrinde, Kelbecer'in Ağdaban köyünde, Askeran'nın Meşali köyünde, Şuşa'nın Malibeyli ve Kuşçular köylerinde, Hocavend'in Karadağlı köyünde ve diğer yerlerde acımasızca soykırım yaptılar ve sivil halkı sistematik etnik temizliğe maruz bıraktılar.

1988-1994 yılları arasında Azerbaycan topraklarının Ermenistan ve Rusya tarafından işgal edilmesi sonucunda 946 yerleşim yeri, 150 bin ev, 7 bin kamu binası, 1025 okul, 855 anaokulu, 665 sağlık kurumu, 927 kütüphane, 67 kilise (Arnavut) cami, 723 tarihi anıt, saray ve müze, 40 bin müze sergisi, 6 bin sanayi ve tarım işletmesi, 5198 km yol, 348 köprü, 7568 km su yolu, 2000 km doğalgaz yolu, 76940 km elektrik hattı, 163 maden yatağı, 262 bin hektar orman, 1 milyon hektar tarım arazisi, 1200 hektar sulama sistemi ve 631 milyon metreküp su deposu yıkılmış ve yağmalanmıştır.

1988-1993 yılları arasında Ermenistan ve Rusya'nın askeri saldırganlığı sonucunda 30 bin asker ve sivil öldü, 3.980 kişi kayboldu ve 67 bin kişi engelli kaldı.

Şunu hatırlatmak gerekir ki, SSCB Bakanlar Kurulu'nun 23 Aralık 1947 ve 10 Mart 1948 tarihli kararnamelerine göre, Ermenistan'dan (Batı Azerbaycan) 100.000 Azerbaycanlının Azerbaycan'a yerleştirilmesi planlanmıştı.

1948-1953 yılları arasında Azerbaycan topraklarına yerleştirilen insan sayısı 58.200'e ulaştı. 1988-1991 yılları arasında ise etnik kimlikleri nedeniyle can güvenliğine yönelik tehditler yüzünden 250.000 kişi Ermenistan'dan ayrılmaya zorlandı. İşgal altındaki Karabağ ve çevresindeki yedi bölgeden de 760.950 sivil zorla çıkarıldı.

Batı Azerbaycan (şimdiki Ermenistan) Meseli

Uluslararası toplum, uluslararası emperyalizmin ahlaki desteği, Ermeni diasporasının mali yardımı ve SSCB hükümetinin suç teşkil eden eylemsizliği nedeniyle anavatanlarından sürülen, aşağılanmaya, zulme, etnik temizliğe, katliamlara ve soykırıma maruz kalan Batı Azerbaycan (günümüz Ermenistanı) halkının anavatanlarına dönüşünü sağlamalıdır. Batı Azerbaycan (günümüz Ermenistanı) halkının tarihi topraklarına dönüşü konusu müzakere masasında olmalıdır.

Azerbaycan halkı, Ermenistan'a yasadışı olarak verilen toprakları hak sahiplerine iade etmeye kararlıdır. Batı Azerbaycan (şimdiki Ermenistan) topraklarından sürülen halkın gelecekteki kaderine ilişkin bir karar alınmadan Ermenistan ile hiçbir barış antlaşması imzalanmamalıdır.

Bir şey açık:

1. 1918-1920 yılları arasında Sovyet Bolşevik Rusya ve Ermeni faşistleri, egemen ve bağımsız bir devlet olan Azerbaycan'ın topraklarını işgal ederek suç teşkil eden bir siyasi karar aldılar;

2. Sovyet Rusya'nın komünist rejimi, "komünist enternasyonalizm" ve "halkların dostluğu" gibi sahte ve ikiyüzlü sloganlar altında, uluslararası hukuku ihlal ederek işgal altındaki toprakları üçüncü bir tarafa - Ermeni Sovyet Cumhuriyeti'ne - "hediye etti";

3. Sovyet Rusya, Rusya Federasyonu ve Ermenistan, uluslararası hukuku ihlal ederek ve insanlığa karşı suçlar işleyerek 1988-1993 yılları arasında Karabağ'ı işgal etti. İşgalci Rus ve Ermeni orduları şu anda Batı Azerbaycan'da konuşlanmış durumda;

4. Rus Silahlı Kuvvetleri ve işgalci Ermeni ordusunun Batı Azerbaycan'daki varlığı yasa dışıdır ve orada bulunma hakları yoktur. Batı Azerbaycan (günümüz Ermenistan'ı) topraklarından derhal çekilmeleri gerekmektedir.

Aşağıdaki uluslararası hukuk belgelerine dayanaraq:

-28 Mayıs 1918 tarihli Azerbaycan Bağımsızlık Bildirgesi;

-4 Haziran 1918 tarihli Batumi Barış ve Dostluk Antlaşması;

-15 Ocak 1920 tarihli İtilaf Devletleri Yüksek Konseyi'nin Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının fiili olarak tanınmasına ilişkin kararı;

-27 Nisan 1920 tarihli Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Parlamentosu'nun "Komünistlere İktidarın Devredilmesi Hakkında" kararı.

Uluslararası Birlik tarafından kabul edilmiştir:

-Birleşmiş Milletler Şartı, 26 Haziran 1945;

-İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, 10 Aralık 1948;

-İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi, Roma, 4 Kasım 1950;

-26 Aralık 1933 tarihli Devletlerin Hak ve Görevlerine İlişkin BM Sözleşmesi ("Montevideo Sözleşmesi");

-9 Aralık 1948 tarihli Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin BM Sözleşmesi;

-26 Kasım 1968 tarihli Savaş Suçları ve İnsanlığa Karşı Suçlarda Zamanaşımının Uygulanmamasına İlişkin BM Sözleşmesi;

-14 Aralık 1960 tarihli Birleşmiş Milletler Sömürge Ülkelerine ve Halklarına Bağımsızlık Verilmesine İlişkin Bildirgesi;

-20 Kasım 1963 tarihli Birleşmiş Milletler Irk Ayrımcılığının Her Türünün Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Bildirgesi;

-23 Mayıs 1969 tarihli Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi;

-13 Eylül 2007 tarihli Birleşmiş Milletler Yerli Halkların Haklarına Dair Bildirgesi;

-12 Kasım 1984 tarihli Birleşmiş Milletler Halkların Barışa Hakkına Dair Bildirgesi;

-4 Aralık 1986 tarihli Birleşmiş Milletler Kalkınmaya Hakkına Dair Bildirgesi;

-18 Aralık 1992 tarihli Ulusal veya Etnik, Dini ve Dilsel Azınlıklara Mensup Kişilerin Haklarına İlişkin BM Bildirgesi;

-24 Eylül 2012 tarihli Ulusal ve Uluslararası Düzeylerde Hukukun Üstünlüğüne İlişkin BM Bildirgesi yasal belgelere atıfta bulunarak:

Batı Azerbaycan Türklerinin tarihi topraklarına dönüşü bir çözüme kavuşturulmalıdır.

Kurban VAHİDOV, Türk Dünyası Dayanışma ve Yardımlaşma Teşkilatı Azerbaycan Ülke Başqanlığı, Basın ve Enformasyon Dairesi Başkan Yardımcısı. Araştırmacı-Yazar