'10 Şubat 1947 Paris Antlaşması Konferansı'na Türkiye'nin resmen davet edilmesine rağmen Türk Hükümeti, konferansa katılmama yönünde bir karar almıştı. 15 Şubat 1947'de Türkiye'nin kabul etmesiyle adalar gitti...' 
MEŞHUR EGE'NİN 12 ADA MESELESİ
Anadolu ve Yunanistan Yarımadası arasında bulunan Ege denizi üzerindeki irili ufaklı 3000 kadar ada ve ada görünümündeki kara parçasının Türkiye ve Yunanistan arasında 1970'den beri siyasi bir sorun hâline gelmesidir.

ADALARIN OSMANLI'YA GEÇMESİ 
Osmanlı Devleti; Rodos, Sakız, Sisam, Midilli , Limni ve İstanköy adalarına silah ve insan göndermek suretiyle tedbirler almaya çalışıyordu.

İstanköy Türkleri ve Girit;
1522'de, Osmanlı fethi sonrası  Adanın Türkleştirilmesi için 79 gönüllü Türk hanesi ve başka gruplar yerleştirilir. 
1.430 Girit muhaciri de buraya iskân ettirilmiştir. İstanköy’de 2.000 Türk yaşıyordu. Girit adası aynı zamanda  Osmanlı yetkililer ve aileleri için sürgün yeriydi.

Yüzyıllarca Osmanlı İmparatorluğu idaresinde kalan Ege Denizindeki 12 ada şunlardır.
1-Astypalaia – İstanbulya
2-Halki – Herke, Hereke, Herkit
3-Kalymnos – Kilimli, Kelemez
4-Karpathos – Kerpe
5-Kasos – Kaşot, Çoban
6-Kos – İstanköy
7-Leros – İleriye, İleryoz
8-Nisyros – İncirli
9-Patmos – Batnaz
10-Rhodes – Rodos
11-Symi – Sömbeki
12-Tilos – İlyaki, İlleki, Papazlık, Piskopi,

İTALYA'NIN ADALARI İŞGALİ VE UŞİ ANTLAŞMASI 
Rodos ve On İki Ada'nın İşgali veya On İki Ada'nın işgali isimli harekât 1912 yılında On İki Ada'nın Libya Trablusgarp Savaşı sırasında İtalyanlar tarafından yapılan çıkarmalar sonucu işgale uğramasıyla gerçekleşti.

Rodos ve On İki Ada, İtalyanın Kuzey Afrika saldırısı ve Trablusgarp Savaşı sırasında 16 Ocak 1912 tarihinde uçaktan atılan bomba ile Atatürk sol gözünden yaralandı. 1912 yılında Balkan Savaşları başlamıştı. İtalya bunla yetinmeyip, Beyrut’a ve Çanakkale’ye saldırdı. Donanmasını Ege Denizine çıkardı.
Ege denizinin tamamında 12 adayı işgal etti..

Bu işgalle Rodos ve Oniki Ada'da hâkimiyet kuran İtalya, bu savaşın sonunda imzalanan I. Dünya Savaşı boyunca devam etmesiyle Ege adaları üzerindeki Türk hâkimiyeti fiilen sona ermiştir.

İtalya İle 29 Eylül 1911- 20 Ekim 1912 de Uşi antlaşması imzalandı (Uşi, Lozan şehrinin bir semtidir). Antlaşmaya göre;
1-Osmanlı İmparatorluğu, Trablusgarp ve Bingazi’deki kuvvetlerini çekecek ve buraları İtalya’ya bırakacak,
2-Osmanlı İmparatorluğu, Trablusgarp’taki Müslümanların haklarını koruyacak,
3-İtalya Krallığı, On İki Ada’yı Osmanlı İmparatorluğu’na geri verecek.

Bu şekilde Osmanlı İmparatorluğu adaları Yunanistana kaptırmamak için geçici olarak İtalya 'ya verdi. Uşi Antlaşması'nda (15-18 Ekim 1912) Türkiye'ye bu adaları geri vermeyi kabul etmişti.

Bu sırada I. Dünya savaşı başladı ve Osmanlı İmparatorluğu italya karşısında oldu. Görüldüğü gibi 12 Adaların hakları Lozan Anlaşması'nda verilmedi. Burada alınan kararlar 14 Şubat 1914'te Osmanlı'ya iletildi. Buna göre Meis Adası hariç 12 Ada İtalya'ya, İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada dışındaki bütün Ege Adaları Yunanistan'a verildi. Osmanlı Devleti bu durumu kabul etmeyerek 15 Şubat 1914'te büyük devletlere bir nota gönderdi.

10 Ağustos 1920 SEVR anlaşması
SEVR anlaşması Osmanlı İmparatorluğunun Damat Ferit Paşa hükümeti tarafından imzalandı. Bu antlaşma milletin yok oluşuna imza idi. Herşeyin ama herşeyin işgali anlamına geliyordu.

24 Temmuz 1923 de Lozan antlaşması sonrası adalar...
24 Temmuz 1923 de Lozan antlaşması
imzalanmıştır. Antlaşmanın 4. Maddesi gereğince;
-Adalar: "Midilli, Limni, Sakız, Semadirek, Sisam ve Ahikerya adaları üzerinde Yunan hakimiyeti hususunda Osmanlı Devleti’nin imzalamış olduğu 1913 tarihli Londra Antlaşması ve 1913 tarihli Atina Antlaşması’nın adalar hakkındaki hükümleri ve 13 Şubat 1914 tarihinde Yunanistan’a bildirilen karar, adaların askeri gayelerle kullanılmaması şartıyla aynen kabul edilmiştir.

Anadolu kıyısına üç milden az mesafede bulunan adaların ve Bozcaada, Gökçeada ile Tavşan Adaları üzerindeki Türk hakimiyeti kabul edilmiştir. Uşi Antlaşması ile 1912 yılında İtalya’ya geçici olarak bırakılan Oniki Ada üzerindeki bütün haklarımızdan onbeşinci maddeyle İtalya lehine feragat edilmiştir." yazmaktadır.

Lozan Barış Antlaşması ile İtalya'ya bırakılan adalar:
İtalya'nın işgali altındaki Rodos, Leryoz, Kerpe, İleki, İstanbulya, Herke, İncirli, Kelemez, Lipso, Batnos, Kaşot, Sombeki ve lstanköy adaları ile bunlara bağlı olan adacıklara ek olarak Meis'tir.” (TTK, 2021).

Sonuçda, dörtyüz yıl boyunca Osmanlı'nın hoşgörüsü sonucu imtiyazlı bir hayat süren Adalar Rum halkı, İtalyanları kurtarıcıları gibi karşıladılar. 
Bu şekilde On İki Ada'da Osmanlı hakimiyeti sona erdi.

Bu doğrultuda da 1919 yılında Rodos ve İstanköy halkı Mudafa-i Hukuk-ı İslamiye Cemiyet’ini kurarlar. Rodos Türkleri 
On İki Ada 1923'de İtalyan yönetiminde olduğu için  Adalardaki Türkler tedirgin değildi. Türkiye'ye gelmek isteyenler Atatürk'ün emriyle  geldiler.

II. DÜNYA SAVAŞI'NDAN SONRASI YUNANİSTAN'A katılan adalar:
II. Dünya Savaşı'nda İtalya'nın 1943'te teslim olmasından sonra İngilizlerin adaları alma girişimleri başarısızlığa uğradı. Denetimi ele geçirmiş olan Alman birlikleri, Mayıs 1945'te adalardan çıkarılabildi. Alman'lar adaları önce bize vermek istedi fakat bizimkiler sıcak bakmadılar.

Yunanistan 1945'ten sonra adaların yönetiminde söz sahibi olmak için elinden gelen çabayı gösteriyordu. 
Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Fransa ve Sovyetler Birliği’nin iştirak ve mutabakatı ile  gerçekleşen 
10 Şubat 1947 tarihli Paris Antlaşması ile 12 ada, Yunanistan'a verilmişti. Paris Barış Konferansı'na Türkiye'nin de resmen davet edilmesine rağmen Türk Hükümeti, konferansa katılmama yönünde bir karar almıştı.

Bu antlaşmayla 12 Ada silahsızlandırılmamak şartıyla Türkiye 
15 Şubat 1947'de kendisine iletilen Paris Barış Antlaşması'yla Rodos ve Oniki Ada Yunanistan'a bırakıldı.
       
Demirel, zamanında;“Ege, bir Türk gölü değildir. Ege, bir Yunan gölü de değildir. Ege zaten bir göl de değildir.” der. Ama şu anda Yunan gölü haline gelmiştir.

Avrupa Birliği’nden  güç alan Atina, dünyanın gözü önünde Türkiye ve Yunanistan arasındaki deniz sınırı, henüz bir anlaşmayla belirlenmemiş olmasına rağmen, Ege Denizi’nde bulunan 18 adayı, uluslararası anlaşmalara aykırı olarak işgal etti ve askeri tahkimatta bulundu.

12 Ada İngiliz Kazığı!..
12 Adalar’ın statüsü İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar böyle sürmüştür. Savaş sonunda ise 10 Şubat 1947 tarihli Paris Antlaşması ile savaşın mağlubu İtalya, adalardan çekilmiş ve adalar savaşta galiplerin safında yer almış olan Yunanistan’a devredilmiştir.

İngilizler, Kıbrıs’ı nasıl oldu-bitti ile gasp ettilerse 12 adayı da sözde Atina Hükümetinin denetimine vermişlerdir.

Derleyen:Sefer EREN
GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ YILLARDIR EGE ADALARI BU ŞEKİLDE ÇOK EL DEĞİŞTİRDİ. HALİYLE ADALARDAKİ MÜSLÜMAN VE TÜRKLER ÇOK ZORLUK ÇEKMİŞLER. ŞU ANDA ADALAR RESMEN YUNAN ADASI GİBİ KULLANILMAKTADIR. BİTMEYEN İNGİLİZ OYUNLARI DEVAM ETMEKTEDİR. BAKALIM NE OLACAK?....