Oysa erken dönem tarihî metinler, Irak’taki Türkmen varlığının daha eskiye, Sâsânîler dönemine ve hatta öncesine kadar uzandığını ortaya koymaktadır.

Bu varlığın en önemli kanıtlarından biri, günümüzde Necef yakınlarında, Kûfe civarındaki Banqiyâ (Ban Qiyâ) bölgesinde kurulu bulunan Türkmen beyliğidir. Bu beylik, İslam fethinin başlarında Halid bin Velid komutasındaki Müslüman ordularına karşı koymuştur.

1. Ban Qiyâ / Banqiyâ Beyliği

Ban Qiyâ, Kûfe yakınlarında küçük bir şehir olup eski Arap-İslam kaynaklarında anılmıştır.

Burada Türkmenler siyasi ve askerî bir yapıya sahip mahallî bir beylik kurmuşlardı. Beylerinin adı Basılohan / Suluba olarak geçmektedir.

Kaynaklar, bu beyliğin Sâsânîlerin son dönemlerinden beri var olduğunu ve Türkmenlerin batı Irak’ı Arap kabilelerinin saldırılarına karşı korumak için sınır muhafızları olarak kullanıldığını belirtmektedir.

2. Halid bin Velid ile Çatışma

Hicrî 12–13 (M. 633–634) yıllarında, Irak’ın fethi sırasında Halid bin Velid, Ban Qiyâ Türkmen Beyliği ile karşılaştı.

Taraflar kısa bir savaş yaptı, ancak Müslümanlar bu beyliği zorla ele geçiremediler.

Çatışma, Halid bin Velid ile Türkmen beyi Basılohan / Suluba arasında yazılı bir barış anlaşmasıyla sona erdi.

3. Sulh Belgesi

Belgeye göre:

1. Basılohan / Suluba yılda bin dirhem vergi ödeyecekti.
2. Müslümanlar, Ban Qiyâ ve halkına saldırmayacaklardı.
3. Anlaşma şartlarına uyulduğu sürece beylik bağımsızlığını koruyacaktı.

Bu belge, İslam öncesinde Irak’taki Türkmen varlığına dair en eski doğrudan kayıt olarak dikkat çekmekte ve onların, İslam devleti tarafından bile tanınan siyasi bir yapıya sahip olduklarını göstermektedir.

4. Tarihî Anlamı

Bu olay, Türkmenlerin İslam’dan çok önce Irak’ta bulunduğunu ve sadece fetih sonrasında göç eden topluluklar olmadıklarını ortaya koymaktadır.

Ban Qiyâ Beyliği, Sâsânîlerin Türk boylarını Irak’a askerî savunma gücü olarak yerleştirme siyasetinin bir devamıydı.

Müslümanlarla yapılan sulh, Türkmenlerin İslam’ın ilk yıllarında bile dikkate değer bir askerî ve siyasi güç olduğunu göstermektedir.

5. Diğer Erken Dönem İzler

Bazı rivayetler, Türkmenlerin Sâsânî döneminden itibaren Diyala ve Fırat havzasında da yerleştiklerini aktarmaktadır.

Yine bazı kayıtlar, onların Bizans ve Arap sınırlarında Sâsânî garnizonlarında görev aldığını göstermektedir.

Bu erken dönem varlığı, Türkmenlerin sonradan İslam’a hızlıca entegre olmalarını ve Abbâsîler ile Selçukluların ordularında öncü rol oynamalarını açıklamaktadır.

Kaynaklar

1. Taberî, Tarihü’l-Ümem ve’l-Mülûk, c.3, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
2. İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-Tarih, c.2.
3. Belâzürî, Fütûhu’l-Büldân, thk. De Goeje.
4. Zeki Velidi Togan, Yakın Doğu’da Türk Tarihi.
5. Yusuf Zeydan, Tarih Boyunca Türkmenler.

Sonuç olarak, Kûfe yakınlarındaki Ban Qiyâ Türkmen Beyliği, İslam öncesi Irak tarihinin unutulmuş bir sayfasıdır. Bu beylik, Türkmenlerin Mezopotamya’da siyasî ve askerî bir varlık olduklarını ve daha sonra İslam medeniyetinin ayrılmaz bir parçasına dönüştüklerini ortaya koymaktadır.

#Türkmenler #IrakTarihi #BanQiya #Kufe #Necef #SasaniTarihi #HalidBinVelid #İslamFetihleri #TürkTarihi #TürkmenTarihi #AbbasiÖncesi #Mezopotamya #TürkBoyları #OrtadoğuTarihi #İslamÖncesiTürkmenler

#Barinajans #Barınajans #Hasan Barın #Fenerbahçe-Kocaelispor #FBvKS #Kemal #Volkan Demirel #John Duran #Talisca #MemuruSattınız #Sami Yusuf #kapattığı #Can Keleş #Liva #Defi #Molania Trump #Gaza #Gazali