Modern Irak tarihinin köşelerinde, 1920'deki İngiliz işgaline karşı büyük bir ulusal destan olarak anlatılan 1920 Devrimi (Savn-ı Avam) sıkça yer bulur. Ancak resmi anlatılarda çoğu zaman ya unutulan ya da unutturulan çok temel bir gerçek vardır: Bu devrimin ilk kıvılcımı orta Fırat bölgesinden değil, Telafer adlı Türkmen şehrinden çıkmıştır. Üstelik halk arasında anlam yüklü, sade bir isimle anılır: Qaç Qaç İsyanı.

Kuzeyde Yanan İlk Ateş

Türkmenlerin kadim şehri Telafer’de, İngiliz işgaline karşı halkın öfkesi, işgale ve hakaretlere karşı patlama noktasına ulaşmıştı. Bu gerilim, başını Beyat boyundan Maragli aşiretinin çektiği Türkmen aşiretlerinin silaha sarılmasına ve doğrudan işgal güçleriyle çatışmasına yol açtı.

Bu direnişe Qaç Qaç İsyanı adı verildi. İsmini ise, Telafer’in sokaklarında ve bahçelerinde yankılanan kurşun seslerinden alıyordu: "Qaç... Qaç..." Yani, silah seslerinin çıkardığı sesten. Silahlı İngiliz askerlerine karşı cesurca direnen sade halkın verdiği bu mücadele, simgesel bir isyan haline geldi.

Telafer'den Irak'ın Dört Bir Yanına

Telafer’de çakılan kıvılcım kısa sürede Irak’ın farklı bölgelerine yayıldı ve yerel öfke, büyük bir ulusal ayaklanmaya dönüştü. Telafer, bu anlamda büyük yangını başlatan kıvılcım oldu. Ne yazık ki, bu öncü rol, daha sonra birçok ders kitabında ve resmi anlatıda küçümsendi ya da tamamen görmezden gelindi.

Gizlenen Türkmen Kahramanlığı

Telaferli Türkmenler büyük bir cesaretle savaştılar. Bağımsızlık uğruna şehitler verdiler ve İngilizlerin kuzeydeki askeri planlarını alt üst ettiler. Ancak, bu kahramanlık çoğu resmi kaynakta layıkıyla yer bulamadı. Bu ya bilgisizlikten, ya da bağımsızlık sonrası Irak’ta oluşan siyasi ve etnik dengeler gereği bilinçli bir unutturmadan kaynaklanıyordu.

İşgali Sarsan Slogan: Top Mu İyi, Yoksa Maguar mı?

İsyanın simgelerinden biri de şu meşhur slogandı:
“Top mu iyi, yoksa maguar mı?”
(Burada "maguar", Türkmenlerin kullandığı ağır sopa anlamında kullanılıyor.)

Bu slogan, dönemin halkının silah gücü karşısındaki kararlılığını ve inancını yansıtan bir meydan okumaydı. Basit teçhizatlarına rağmen, haklı olduklarına dair sarsılmaz bir inançla hareket ettiklerini gösteriyordu. Bu slogan zamanla güneyden kuzeye Irak'ın her yerinde yayılmış olsa da, ilk kez Telaferli direnişçilerin ağzından çıkmıştı.

Tanıklıklar ve Kaynaklar

Resmi belgelerde az yer alsa da, çeşitli kaynaklar Telafer’in bu devrimdeki öncü rolüne işaret ediyor:

• Abdurrezzak el-Hasani, 1920 Devrimi Tarihi adlı eserinde, kuzey bölgelerdeki erken hareketlenmelere dikkat çeker.
• Telaferli Beyat ve Maragli aşiretlerinin yaşlılarından alınan sözlü tanıklıklar.
• Musul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde yayımlanan akademik çalışmalar, Türkmen bölgelerinin milli direnişteki rolünü araştırıyor.

Neden Telafer Unutuldu?

Tarihin iktidar eliyle veya mezhepsel/etnik dengeler doğrultusunda yazılması durumunda bazı kahramanlıkların unutulması doğaldır. Ancak gerçek, sonsuza kadar gizlenemez. Tarihsel adalet adına, bu kahramanlık sayfasını yeniden hatırlamak ve hak ettiği yere koymak gerekir. Bu, sadece bir kimliğe bağlılık değil, aynı zamanda Irak’ın kolektif hafızasına bir vefa borcudur.

Qaç Qaç İsyanı, yalnızca yerel bir başkaldırı değil, Irak halkının işgale karşı gösterdiği ulusal ruhun temel yapı taşlarından biridir. Artık bu şanlı geçmişe dönüp bakmanın ve Türkmen Telafer’in Irak tarihindeki yerini yeniden inşa etmenin zamanı geldi.

#QaçQaçİsyanı #Telafer #TürkmenTarihi #1920Devrimi #IrakTarihi #TürkmenDirenişi #UnutulanTarih #BeyatAşireti #Maragli #İngilizİşgali #MilliDireniş #TarihselAdalet #TürkmenKahramanlığı #IrakTürkleri #KayıpSayfalar

#Rusya #Özgür Özel #SONDAKİKA #Japonya  #TikTok #Sahteimzacılar #Türkiyeli #Simitçi #Samoş #Yunan #Hamdi #Yatmaya #İtalyanca #Nitelikli #Türk'üz