1 Mart 2025 tarihinde Batı Azerbaycan Topluluğu Kadınlar Şurası tarafından düzenlenen "Göç ve Kadınlar" konulu Uluslararası Çevrimiçi Konferansta, Batı Azerbaycanlı kadın aktivistler ve katılımcılar, uluslararası kamuoyuna önemli bir çağrı yaparak, Azerbaycanlıların, özellikle kadınlar ve çocukların, Ermenistan topraklarından zorla çıkarılmasının yol açtığı acılara dikkat çekti. Konferansın katılımcıları, adalet, barışçıl dönüş hakkı, kültürel mirasın korunması ve kadınların güvenli bir şekilde vatanlarına dönüşü için uluslararası desteğin sağlanmasını talep etti.

Açıklamada, özellikle 1987-1991 yılları arasında gerçekleşen etnik temizlik dalgalarıyla zorla çıkarılan Batı Azerbaycanlıların yaşadığı acılara vurgu yapıldı. Bu süreçte kadın ve çocukların, evlerini, geçim kaynaklarını ve toplumsal bağlarını kaybettikleri, derin travmalar yaşadıkları belirtildi. Ayrıca, Ermenistan’ın Azerbaycan halkının kültürel mirasına verdiği zararlara da dikkat çekildi. Özellikle, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne 2010 yılında dahil edilen halıcılık sanatının zarar gördüğü ifade edildi.

Uluslararası kamuoyuna yapılan çağrıda, Ermenistan tarafından zorla çıkarılan Azerbaycanlıların güvenli ve onurlu bir şekilde ata topraklarına dönüşü için uluslararası insan hakları sözleşmeleri çerçevesinde destek talep edildi. Ayrıca, kadınların dönüş ve yeniden entegrasyon süreçlerinin desteklenmesi, sosyal ve ekonomik fırsatlara erişimlerinin sağlanması gerektiği vurgulandı.

Batı Azerbaycanlı kadınlar, kültürel mirasın korunması ve canlandırılması adına somut adımlar atılmasını ve kadınlara bu alanlarda eğitim, araç ve mekân sağlamayı talep etti. Ayrıca, diplomatik destek, insani yardım ve teknik iş birliği yoluyla göçün yol açtığı sorunların giderilmesi için uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırdılar.

Azerbaycan Hükümeti’nin, Ermenistan tarafından zorla çıkarılan göçmenler için başlattığı Büyük Dönüş Programı ve yeniden imar çalışmaları takdir edildi. Batı Azerbaycan Topluluğu Kadınlar Şurası, bu çağrının tüm dünyada duyulması için çalışmalarını sürdüreceklerini belirtti.

Konferans sonunda, bu çağrının hükümetlere, uluslararası kuruluşlara ve sivil topluma yayılacağı ve Batı Azerbaycanlıların vatanlarına dönerek yeniden canlanması için mücadeleye devam edileceği ifade edildi.

Nigar Ögeday